"Latoś ôd 1 kwietnia zaczyno sie Norodowy Powszechny Spis Ludności i Pōmiyszkań 2021. Wejdź na strōna: spis.gov.pl Spisz sie bez Internet i weź udzioł we loteryji!" - tymi słowami katowicki oddział Głównego Urzędu Statystycznego zachęca Ślązaków do wzięcia udziału w Narodowym Spisie Powszechnym 2021.
Ulotka i baner zachęcające do udziału w spisie powszechnym w języku śląskim
Na ulotce katowiccy urzędnicy piszą wprost: "Ôdczuwosz przinoleżno do norodowyj abo etnicznyj myszoci - niy starej sie - weż udzioł we spisie".
Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że sam marszałek województwa śląskiego Jakub Chełstowski, w reklamie wykupionej w darmowej gazecie, też zachęcał do udziału w spisie, ale opowiedzenia się za narodowością polską: "Spisz się jak powstańcy, głosuj za Polską".
Tymczasem katowicki GUS idzie swoją drogą, nie zważając na politykę władz regionu. Urzędnicy nawet dopisali, że ulotka i baner są "w języku śląskim", a nie "w gwarze", czy "po śląsku".
Temu pomysłowi przyklasnęli już Ślązacy. Grzegorz Kulik, znawca języka śląskiego i tłumacz z polskiego na śląski tak napisał na swoim profilu na Facebooku: "Katowski GUS przirychtowoł na Spis ulotki ze informacyjami po naszymu, a na swoja strōna je wraziōł ze podpisym, że ône sōm „w języku śląskim”. Nojlepszy dowōd na to, że państwo ôd politykōw a państwo ôd urzyndnikōw to sōm dwa blank inksze byty."
Podobne materiały informacyjne katowicki oddział GUS-u przygotował też w języku wilamowickim.
Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań zaczął się 1 kwietnia 2021. Jest obowiązkowy, a jego podstawową formą jest internetowy samospis. Wśród pytań są te dotyczące podstawowych danych, zamieszkania, wykształcenia czy aktywności zawodowej, ale także narodowości i języka używanego w domu.
Po co przeprowadzany jest Narodowy Spis Powszechny?
Narodowy Spis Powszechny przeprowadzany jest co 10 lat i ma dostarczyć podstawowych danych z zakresu statystyki ludności. Chodzi o zebranie informacji o jej stanie i strukturze według ustalonych cech demograficznych i społeczno-zawodowych. Zgodnie z ustawą o statystyce publicznej udział w NSP 2021 jest obowiązkowy.
Jak zadeklarować narodowość śląską i język śląski?
W naszym regionie dużo emocji budzi kwestia deklarowania narodowości śląskiej i języka śląskiego. W formularzu spisowym jedno z pytań brzmi „Jak jest Pana(i) narodowość?” z informacją, że „przez narodowość należy rozumieć przynależność narodową lub etniczną – nie należy jej mylić z obywatelstwem”. Wśród możliwości do wyboru nie ma jednak narodowości śląskiej. Żeby taką zadeklarować trzeba zaznaczyć opcję „inna” i samodzielnie wpisać „śląska”.
Narodowość śląską można też podać jako drugą w kolejnym pytaniu „Czy odczuwa Pan(i) przynależność także do innego narodu lub wspólnoty etnicznej?”. W tym celu trzeba zaznaczyć odpowiedź „tak” i wpisać śląską.
W kolejnym pytaniu GUS pyta „Jakim językiem(ami) zazwyczaj posługuje się Pan(i) w domu?”. W tym przypadku do wyboru są opcje „wyłącznie polskim”, „polskim i innym(i) niż polski” oraz „wyłącznie innym(i) niż polski”. W dwóch ostatnich opcjach można wpisać „śląski”.
Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021 przeprowadzany będzie do 30 września 2021.
