Dwusetny, pomyślny zabieg, zespół operacyjny pod kierownictwem profesora Edwarda Wylęgały, rozpoczął 21 listopada 2023 r., chwilę przed godziną 9 rano. Utrzymując rekordowe tempo, kolejny pacjent wjechał na salę operacyjną... niespełna godzinę później.
- Jeżeli ośrodek wykonuje 100 przeszczepień, to już jest bardzo dobry ośrodek, natomiast 200 to jest marzenie. To znaczy, że w każdym tygodniu, na 52 tygodnie roku, są co najmniej 4 przeszczepy… - przyznaje kierownik Oddziału Klinicznego Okulistyki z Pododdziałem Okulistyki Dziecięcej w Okręgowym Szpitalu Kolejowym w Katowicach, prof. dr hab. n. med. Edward Wylęgała.
Jako pierwsi... nie po raz pierwszy
Okręgowy Szpital Kolejowy w Katowicach jest największym w Polsce ośrodkiem transplantacji wspomnianego elementu układu optycznego oka. Pierwszy zabieg przeszczepienia komórek rozrodczych nabłonka rogówki od spokrewnionego dawcy na Oddziale Klinicznym Okulistyki z Pododdziałem Okulistyki Dziecięcej przeprowadzono już w 2000 roku. Z kolei 10 lat później zespół okulistów pod przewodnictwem profesora Wylęgały, jako pierwszy w Europie, dokonał wszczepienia aż pięciu pacjentom protez rogówek z tytanu i pleksiglasu. Na oddziale wykonano także kilka pionierskich w skali kraju zabiegów. To przeszczepienia rąbkowych komórek macierzystych, wszczepiania keratoprotezy czy warstwowe transplantacje rogówki.
Dziś, szpital (a konkretniej oddział) dysponuje jednymi z najlepiej wyposażonych bloków operacyjnych w Europie. Fachowy zespół na co dzień korzysta tam z technologii 3D czy specjalistycznych laserów. Przy oddziale funkcjonuje także Bank Tkanek Oka.
Liczba rogówek a świadomość społeczna
Rocznie w kraju wykonuje się ok. 1400 zabiegów transplantacji rogówki. Zdaniem prof. Wylęgały, Polska boryka się z deficytem liczby rogówek. Mimo sprawnie funkcjonujących banków tkanek, często zawodzi społeczna świadomość dotycząca przeszczepów. Dawców jest po prostu za mało.
- Dając zgodę na przeszczep, na pobranie rogówek po śmierci, dajemy szansę komuś po raz drugi się narodzić, bo jeżeli ktoś jest niewidomy i zrobi się przeszczep, niektórzy pacjenci przyznają, że to moment, gdy zaczynają żyć ponownie - dodaje prof. Edward Wylęgała.
Obecnie szpital prowadzi doktorat wdrożeniowy, którego celem jest usprawnienie transplantacji rogówek (i nie tylko). Placówka planuje wdrożyć specjalną aplikację, której zadaniem będzie uaktywnienie niezbędnych procesów i możliwość otrzymywania natychmiastowych sygnałów o zgonach potencjalnych dawców. Zgodnie z założeniem, po wprowadzeniu usprawnień, liczba pomyślnych przeszczepów mogłaby oscylować w granicach blisko 2500 rocznie w skali kraju.
W przyszłości - tylko oczy
Od dłuższego czasu działalność Okręgowego Szpitala Kolejowego w Katowicach skupiona jest przede wszystkim na ratowaniu wzroku setkom pacjentów. W przyszłości planowane jest utworzenie zupełnie nowej jednostki - Europejskiego Centrum Okulistycznego. Zarząd szpitala opracował już plan. Placówka dysponuje sprzętem z najwyższej półki, a także wykwalifikowanym zespołem okulistycznym. Zgodnie z założeniem, planowany jest gruntowny remont. Pierwsze efekty mają być widoczne już w przyszłym roku. W powstaniu centrum pomóc mają m.in. dotacje pozyskane ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego.
