Las Murckowski, jeden z dwóch rezerwatów przyrody zlokalizowanych w Katowicach, powiększy swoje granice o ponad 40 ha. Nowa powierzchnia rezerwatu wyniesie 141,56 hektarów. Będzie się on składał się z 3 części. Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach w tej sprawie wejdzie w życie 7 grudnia.
Rezerwat "Las Murckowski" będzie otoczony strefą ochronną, tzw. otuliną
Każdy z fragmentów rezerwatu zostanie otoczony strefą ochronną tzw. otuliną, której łączna powierzchnia stanowi 256,06 ha.
- Powiększenie Lasu Murckowskiego to efekt postulatów społeczników i leśników oraz wielomiesięcznej pracy przyrodników z RDOŚ w Katowicach - twierdzi Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach. Tymczasem wszystkie działania zaczęły się od akcji Stowarzyszenia na Rzecz Ochrony Lasów i Zwierząt "Duchy Lasu".
"To my złożyliśmy wniosek o wstrzymanie wycinki na 15 ha starodrzewu bukowego, oraz przygotowaliśmy petycję, która podpisało 3,5 tysiąca osób. Dalsze działania to organizacja rozmaitych eventów oraz spotkań w lesie, a także aktywizacja przyrodników oraz mieszkańców do walki o ten las" - piszą społecznicy z "Duchów Lasu" na swoim profilu na Facebooku. "Powiększenie rezerwatu to zatem zasługa przede wszystkim społeczników oraz zwykłych mieszkańców Aglomeracji Śląskiej i o tym pamiętajmy spacerując po tym wspaniałym lesie" - apelują.
W ramach powiększenia rezerwatu włączona w jego obszar została nowa część lasu (wysunięta najdalej na wschód) o powierzchni 14,72 ha, dotychczasowa część wschodnia została poszerzona do 119,78 ha. Zachowany bez zmian został najstarszy, zachodni fragment o powierzchni 7,06 ha.
- Zwiększenie powierzchni rezerwatu przyrody Las Murckowski przyczyni się do poprawy warunków realizacji celu ochrony obowiązującego w rezerwacie, czyli zachowania ze względów naukowych, dydaktycznych i społecznych fragmentu lasu mieszanego o cechach naturalnych, położonego w bezpośrednim sąsiedztwie aglomeracji miejskiej. Będzie on realizowany w wyniku poddania pod ochronę rezerwatową fragmentów obszaru leśnego charakteryzujących się zbliżonymi walorami przyrodniczymi jak dotychczasowy teren rezerwatu - mówi Mirosława Mierczyk-Sawicka, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Katowicach.
- Ponadto zrealizowany zostanie wieloletni postulat naukowców, leśników i przyrodników, aby wokół rezerwatu utworzyć otulinę. Dzięki tej strefie ochronnej rezerwat zyska kompleksową ochronę przed możliwością negatywnego oddziaływania czynników zewnętrznych w przyszłości - dodaje Mierczyk-Sawicka.
Nowe zarządzenie uaktualnia również cel ochrony rezerwatu poprzez wprowadzenie sformułowania „aglomeracja miejska”, zastępując dotychczasowe określenie „aglomeracja przemysłowa”. Zmiana ta wynika z zaistniałych przemian otoczenia rezerwatu z terenów silnie uprzemysłowionych na miejskie.
Nowy kształt katowickiego rezerwatu
Z wnioskiem o powiększenie rezerwatu Las Murckowski wystąpił w lipcu 2021 r. do katowickiego RDOŚ Stanisław Jeziorański - Nadleśniczy z Nadleśnictwa Katowice. Wstępna koncepcja poszerzenia zakładała objęcie ochroną rezerwatową 15 ha fragmentu lasu o charakterze zbliżonym do lasów naturalnych, o walorach przyrodniczych unikatowych w skali województwa, w tym starodrzewu bukowego w wieku 150-195 lat i osobliwości przyrodniczych tj. występowanie kilkunastu drzew o wymiarach pomnikowych oraz puszczyka uralskiego.
Ponadto w celu ochrony tego fragmentu lasu w sierpniu 2021 r. miasto Katowice utworzyło zespół przyrodniczo-krajobrazowy Las Murckowski–Buczyna. Z uwagi na to, że ta forma ochrony przyrody chroni głównie krajobraz, powiększenie rezerwatu nadal pozostawało zasadne.
W ramach analizy wniosku Nadleśnictwa i kwerendy terenów wokół rezerwatu RDOŚ w Katowicach zaproponował wnioskodawcy dodatkowe poszerzenie, obejmujące m.in. fragmenty lasu na północnych krańcach kompleksu.
- Zaproponowaliśmy objęcie ochroną rezerwatową wydzieleń leśnych na północ od rezerwatu. Las ten tworzą liczne starodrzewia dębowe i bukowe, drzewa dziuplaste. Występują tam lokalne zabagnienia ze źródłami i fragmentem potoku Przyrwa, a także urozmaicona rzeźba terenu, pozostałości biedaszybów oraz wiele niewielkich wąwozów czy też jarów, będących śladami leśnej promenady wiodącej do ówczesnego Wzgórza Erdmanna - podkreśla Przemysław Skrzypiec, zastępca Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach i Regionalny Konserwator Przyrody. - Elementy te cechują ten obszar jako wybitny pod względem przyrodniczym i historyczno-kulturowym. Wyjątkowość i potencjał tego leżącego w bezpośrednim sąsiedztwie aglomeracji Katowic terenu jest nie do przecenienia – dodaje.
W wyniku oględzin terenowych i pogłębionej analizy wypracowana została ostateczna propozycja nowego przebiegu granic rezerwatu – składającego się z 3 części, powiększonego o 40,39 hektarów i otoczonego otuliną.
W ochronie pozostałości dawnej Puszczy Śląskiej
Rezerwat przyrody Las Murckowski, utworzony w 1953 r., początkowo obejmował obszar o powierzchni 7,04 ha. Powołany został z zamiarem ochrony pozostałości dawnej Puszczy Śląskiej, nieistniejącego już kompleksu lasów nizinno-wyżynnych, który niegdyś obejmował powierzchnię prawie 400 tysięcy hektarów na obszarze Górnego Śląska. Za najcenniejsze wartości przyrodnicze rezerwatu od momentu jego utworzenia uznaje się 150-220 letnie drzewostany bukowe, liczne pomnikowe okazy dębów i buków, rzadkie i chronione gatunki roślin i zwierząt oraz wyjątkowe walory krajobrazowe wynikające z ukształtowania terenu i swoistej fizjonomii buczyny.
Co ciekawe, Ministerstwo Leśnictwa tworząc rezerwat, nie nadało mu żadnej nazwy. Dopiero w 1977 r. w trakcie prac nad poszerzeniem rezerwatu, zaproponowano nazwę „Las Murckowski”, która utrzymała się do dziś. Prace te sfinalizowano w 1989 r. i rezerwat zwiększył wówczas obszar do 101,17 ha.
