Katowice prowadzą szereg działań mających na celu poprawę jakości powietrza: dofinansowanie wymiany systemu ogrzewania nawet do 10 tys. zł, wsparcie dla osób gorzej sytuowanych oraz stawianie na transport zrównoważony - to tylko kilka przykładów.
– Katowice w ostatnich latach zintensyfikowały działania na rzecz walki o czyste powietrze. W latach 2015-2021 dzięki miejskiemu programowi dofinansowaliśmy wymianę ponad 6,2 tys. źródeł ciepła kosztem ponad 53,5 mln zł. Dotacje mogą otrzymać osoby fizyczne, wspólnoty mieszkaniowe, osoby prawne i przedsiębiorcy. Wsparcie miasta sięga nawet do 10 tys. zł. Ze smogiem walczymy na wielu frontach. Poza wymianą kotłów realizujemy projekty termomodernizacji, Straż Miejska wykonuje kontrole, inwestujemy także setki milionów złotych w komunikację publiczną. Powietrze z roku na rok jest coraz lepsze, ale do ideału wciąż daleko – mówi Marcin Krupa prezydent Katowic i dodaje, że wsparcie miasta w obecnej sytuacji gospodarczej dla mieszkańców jest szczególnie ważne.
Spalając niedozwolone substancje i paliwa, narażamy siebie i swoich sąsiadów na utratę zdrowia, ale również łamiemy prawo. W piecach i kotłach nie można palić śmieciami, starymi lakierowanymi meblami, piankami tapicerskimi, kolorowym papierem, butelkami PET. Dozwolone są tylko paliwa, które podczas spalania nie uwalniają substancji silnie toksycznych. Najlepiej palić węglem dobrej jakości, suchym drewnem (przy czym nie może być ono malowane ani impregnowane), ekogroszkiem, brykietami drzewnymi, pelletem, papierem i tekturą.
Wymiana źródeł ciepła – miliony złotych wsparcia dla katowiczan
Mimo że Katowice nie mają limitu na środki przeznaczone na dofinansowanie wymiany źródeł ciepła, to szacuje się, że jest jeszcze kilkanaście tysięcy systemów grzewczych kwalifikujących się do wymiany. Katowice na bieżąco wprowadzają zmiany, które pozwalają mieszkańcom jeszcze szerzej korzystać ze wsparcia miasta w zakresie wymiany źródeł ciepła na te bardziej ekologiczne.
Dofinansowanie do 10 tys. zł dla kotłów na pellet oraz pomp ciepła
Od 2021 r. zaprzestano udzielania dotacji do zakupu kotłów węglowych, w zamian skracając okres karencji dla wymiany kotłów węglowych zakupionych wcześniej w systemie dotacji z 10 do 5 lat oraz podniesiono do 10 tys. maksymalną wysokość dofinansowania dla kotłów na pellet oraz pomp ciepła przeznaczonych na cele grzewcze. W ramach dodatkowych działań stworzono możliwość udzielania cesji kwoty dotacji celowej na zmianę systemu ogrzewania. Przy tym rozwiązaniu dotacja celowa może być wypłacona do wysokości dotacji bezpośrednio na konto wykonawcy dokonującego wymiany systemu ogrzewania i /lub montażu odnawialnego źródła energii.
- W naszym mieście każda osoba, która złoży wniosek o wymianę kopciucha i spełni wymogi, otrzyma dotację na zmianę ogrzewania. Dotacje mogą otrzymać osoby fizyczne, wspólnoty mieszkaniowe, osoby prawne i przedsiębiorcy. Wsparcie miasta w Katowicach jest jednym z największych w Polsce – mówi Grzegorz Mazurkiewicz, naczelnik wydziału kształtowania środowiska. – Tylko w okresie styczeń-sierpień 2022 r. udzielono dotacji na wymianę 387 systemów ogrzewania na ekologiczne, o łącznej wartości przekraczającej 3,76 mln zł - dodał naczelnik.
Wsparcie dla osób mniej zamożnych
Ważnym elementem realizowanym w Katowicach jest również wsparcie osób najmniej zamożnych. W tym roku pomocą na zakup opału planuje się objąć około 380 rodzin, a łączna kwota przeznaczona na ten cel to ponad 342 tys. zł. Wysokość zasiłku może wynieść maksymalnie 900 zł, a w chwili obecnej warunkiem koniecznym do rozpatrzenia wniosku jest złożenie wniosku o przyznanie dodatku węglowego oraz indywidualne rozeznanie sytuacji przez pracownika socjalnego.
Ponadto od 2018 roku w Katowice przyznają dofinansowanie na wkład własny przeznaczony na zmianę systemu grzewczego w wysokości do 2 tys. zł (nie więcej jednak niż wysokość wkładu własnego). Do tej pory na ten cel przeznaczono 35 tys. zł (wnioski na ten cel w tym okresie złożyło 7 osób). Dodatkowo także od 2018 roku przyznawany jest zasiłek na dofinansowanie do pokrycia kosztów ogrzewania elektrycznego lub gazowego, na który do tej pory przeznaczono prawie 201 tys. zł. Warunkiem przyznania pomocy jest spełnienie warunków określonych w ustawie o pomocy społecznej oraz współpraca z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Katowicach.
Katowicki MOPS realizuje również działania związane z dodatkami węglowymi, który przysługuje bez względu na dochód w wysokości 3 tys. zł dla jednego gospodarstwa domowego, pod warunkiem, że głównym źródłem ogrzewania tego gospodarstwa jest kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia, kuchnia węglowa lub piec kaflowy na paliwo stałe (wpisane lub zgłoszone do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków do dnia 11 sierpnia 2022 r., albo po tym dniu – w przypadku głównych źródeł ogrzewania wpisanych lub zgłoszonych po raz pierwszy) zasilane węglem kamiennym, brykietem lub peletem zawierającymi co najmniej 85% węgla kamiennego. Na dzień 11 października MOPS Katowice rozdysponował w ramach dodatku węglowego kwotę ponad 11 mln zł, co odpowiada 3 682 pozytywnie rozpatrzonym wnioskom. W trakcie rozpatrywania są 6 362 wnioski. Przypomnijmy, że Katowice na chwilę obecną otrzymały od Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego pierwszą transzę środków w wysokości około 12 mln zł, a spodziewając się 15 tys. wniosków zawnioskowały o prawie 46 mln zł.
Termomodernizacja dla lepszej efektywności energetycznej
Termomodernizacje realizowane przez KZGM wpływają nie tylko na wysokość rachunków za ogrzewanie – co ma szczególne znaczenie w obliczu obecnej sytuacji na rynku i rosnących cen – oraz komfort użytkowników. Takie inwestycje to także ważne działanie na rzecz walki ze smogiem. Budynki po przeprowadzonej termomodernizacji nie oddziałują tak bardzo na środowisko i klimat. W przypadku zasobu komunalnego KZGM intensyfikuje swoje działania i cały czas prowadzi zmianę sposobu ogrzewania w lokalach mieszkalnych znajdujących się w zasobach miasta Katowice. Do 2030 roku planuje się modernizację 103 nieruchomości na kwotę ponad 180 mln zł. Tylko na rok 2022 przewidywane koszty tych prac wynoszą 19,8 mln zł. Część inwestycji jest w trakcie realizacji, jak np. budynki przy: Korfantego 84, św. Jana 14, Wiosny Ludów 23-37, Kosmiczna 30-38 i 39-43, Sokolska 10a, Policyjna 10. Natomiast w tym roku zrealizowano już prace m.in. przy: Słowackiego 11, Gliwickiej 190 i 194, św. Jana 9 oraz Boya-Żeleńskiego 94. Przypomnijmy, że w Katowicach docieplane i modernizowane są również budynki użyteczności publicznej – to prace o wartości ponad 100 mln zł.
Straż Miejska kontroluje
W związku z rozpoczętym sezonem grzewczym katowicka Straż Miejska rozpoczęła kontrole kotłów, w tym również przy użyciu dronów. Straż Miejska będzie sprawdzać, czym mieszkańcy palą w piecach. ]
– Priorytetowym stałym zadaniem zespołu ds. Ochrony Środowiska Straży Miejskiej w Katowicach jest eliminowanie zagrożeń dla środowiska naturalnego powodowanych spalaniem odpadów i paliw zabronionych w paleniskach pieców grzewczych. Zadania stałe z zakresu ochrony środowiska wykonuje w tym roku 34 strażników upoważnionych do przeprowadzania kontroli i stosowania przepisów o ochronie środowiska. Docelowo, w przypadku wystąpienia stanów alarmowych istnieje możliwość zintensyfikowania działań kontrolnych poprzez oddelegowanie pozostałych, posiadających upoważnienia 28 strażników. Ich działaniach często wspierane są przez nowoczesne technologie – mówi Dariusz Sierszeń, zastępca komendanta ds. komunalnych Straży Miejskiej w Katowicach.
Podczas jednego lotu (4 godziny) strażnicy są w stanie sprawdzić zawartość dymu w kilkunastu, a czasami w kilkudziesięciu budynkach. Od 1 stycznia do 30 czerwca 2022 r. funkcjonariusze przeprowadzili 11 kontroli z użyciem drona (wspólnie z pracownikami firmy FLYTRONIC S.A. z Gliwic). Dron wykonał kontrolę wszystkich wytypowanych budynków mieszkalnych (209 posesji), każdorazowo pobierając próbki z kontrolowanych kominów. W trakcie kontroli uzyskano łącznie 177 wyników negatywnych (tj. wskazujących na brak spalania odpadów), 32 wyniki podwyższone. Najwięcej podwyższonych odczytów zarejestrowano w Piotrowicach oraz Podlesiu. Czynności z wykorzystaniem drona prowadzone były przez 44 godziny (w tym około 12 godzin po zmroku). Monitoringowi z powietrza poddano obszar 70 km².
Strażnicy mandatami karnymi w łącznej kwocie 1200 złotych ukarali 6 sprawców, a wobec kolejnych 16 sprawców wykroczeń z przepisów Uchwały Antysmogowej dla województwa zastosowali pouczenia. Były to wykroczenia stwierdzone jedynie w związku z eksploatacją instalacji grzewczych. Nie ujawniono przypadków palenia zabronionym przez uchwałę antysmogową węglem brunatnym, flotem czy mułem.
Inne działania Katowic: Miejskie Centrum Energii, transport zrównoważony
Od września 2018 roku w Katowicach działa także Miejskie Centrum Energii. W pierwszym roku funkcjonowania centrum udzieliło niespełna 2 tys. porad, rok później prawie 3,5 tys., a w roku ubiegłym było to już ponad 5,6 tys. Celem MCE jest wspieranie mieszkańców oraz małych i średnich przedsiębiorców w zakresie usług doradczych związanych ze wzrostem efektywności energetycznej, ochroną powietrza i klimatu oraz wsparcie przy szukaniu informacji dotyczących możliwych finansowania tego typu przedsięwzięć.
Istotnymi elementami mającymi poprawić jakość powietrza w centrum Katowic jest ukończenie budowy 4 centrów przesiadkowych o wartości ponad 260 mln zł, przebudowy DK 81 w Piotrowicach i kontynuowanie prac na odcinku w Giszowcu o łącznej wartości ponad 300 mln zł. Wszystkie te działania ograniczające ruch samochodowy w centrum miasta, oraz usprawniające tranzyt mają na celu zmniejszenie emisji CO2 przez pojazdy spalinowe. Miasto wdraża również ITS, a więc system zarządzania transportem, który powinien być gotowy do końca 2023 roku. Dodatkowo, na liniach komunikacji publicznej kursujących po Katowicach, pojawiają się nowe autobusy spełniające najbardziej rygorystyczne normy emisji spalin oraz autobusy o napędzie elektrycznym. Zmienia się też polityka parkingowa oraz rozwijana jest infrastruktura rowerowa.
