Inteligentny System Transportowy – nazywany najczęściej ITS-em – to wiele podsystemów o różnych funkcjach, które usprawniają komunikację w mieście. Najważniejszym z nich jest ten odpowiadający za sterowanie sygnalizacjami świetlnymi.
ITS już działa w Katowicach
- Wykorzystując zainstalowane w nawierzchni jezdni pętle indukcyjne oraz umieszczone nad ulicami kamery wideodetekcji może weryfikować aktualne natężenie ruchu i zmieniać długość wyświetlania danego rodzaju światła dla konkretnego kierunku. To szczególnie ważne, gdy jeden z wjazdów na skrzyżowanie będzie zakorkowany, a na innych będzie zdecydowanie mniej pojazdów. Nad działaniem systemu czuwają operatorzy Centrum Sterowania Ruchem, którzy w razie potrzeby mogą przejąć kontrolę nad sygnalizacją świetlną i ręcznie zmodyfikować ustawienia – wyjaśnia Piotr Handwerker, dyrektor Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach.
Jak twierdzą miejscy urzędnicy, w efekcie końcowym ITS poprawia płynność ruchu, co ma wpływ nie tylko na oszczędność czasu, ale także pozwala ograniczyć emisję spalin. Pokazują to też liczby. Wykonawca miał za zadanie wykonać przejazdy samochodem osobowym, autobusem oraz tramwajem na wskazanych ciągach komunikacyjnych przed i po wdrożeniu systemu ITS. Wykonano objazdy kilkukrotnie w każdym ze szczytów – porannym i popołudniowym – oraz w okresie międzyszczytowym. Na podstawie otrzymanych danych oszacowano, że system skrócił czas przejazdu o 15%.
- ITS ma sprawić, że ruch na głównych arteriach Katowic będzie płynniejszy i dzięki temu zmniejszy się emisja spalin oraz spadnie poziom generowanego hałasu. Pierwsze efekty działania tego systemu już są widoczne – to skrócenie czasu przejazdu przez miasto o 15%. Głównym celem wdrożenia ITS w Katowicach jest podniesienie atrakcyjności transportu publicznego poprzez wprowadzenie priorytetu dla niego oraz poprawa płynności ruchu na terenie miasta – mówi Marcin Krupa prezydent Katowic.
Priorytet dla linii tramwajowych łączących Śródmieście z Centrami Przesiadkowymi Zawodzie i Brynów
Podsystem sterowania sygnalizacją świetlną oraz inne funkcjonalności ITS są dodatkowo zintegrowane z Systemem Dynamicznej Informacji Pasażerskiej Zarządu Transportu Metropolitalnego. Ma to pozwolić na zapewnienie priorytetu przejazdu pojazdom komunikacji publicznej.
Aktualnie działa priorytet dla linii tramwajowych łączących Śródmieście z Centrami Przesiadkowymi Zawodzie i Brynów. W następnym etapie planowane są testy działania priorytetu na wybranych ciągach komunikacyjnych nie tylko dla transportu szynowego, ale także dla autobusów. Dla opóźnionych pojazdów czas oczekiwania na zielone światło będzie skrócony, co ułatwi zmniejszenie opóźnienia.
Tablice i znaki informują o aktualnych warunkach na drodze
ITS nie tylko wpływa na ustawienia sygnalizatorów świetlnych na skrzyżowaniach, ale także „komunikuje się” z uczestnikami ruchu. Wykorzystywane do tego są dwa nośniki:
- tablice zmiennej treści VMS,
- znaki TIP – które obsługiwane są przez podsystem dynamicznej informacji dla kierowców.
VMS służą do informowania kierowców o aktualnych warunkach na drodze. Komunikaty mogą informować o prowadzonych robotach, oblodzeniu nawierzchni czy też czasie potrzebnym na dotarcie do określonego punktu w mieście. Wszystkie te komunikaty wyświetlane są na tablicach zlokalizowanych w różnych punktach miasta.
Drugi rodzaj znaków to TIP-y, czyli 12 tablic informujących o zajętości miejsc parkingowych w pobliżu. Z wyświetlacza kierowca może odczytać, ile miejsc w okolicy jest dostępnych. Dodatkowo informacje prezentowane są w różnych kolorach. Zielony oznacza dużą liczbę wolnych miejsc, żółty wskazuje na ograniczoną liczbę, a czerwony przekazuje, że jest ich niewiele. To rozwiązanie pozwala na szybką ocenę, czy w danej lokalizacji znajdziemy miejsce bez problemu czy może trzeba będzie go szukać nieco dłużej.
Wirtualne wsparcie mieszkańców
Ważnym elementem ITS jest także udostępniony mieszkańcom od marca portal, dostępny nie tylko na komputerach, ale także urządzeniach mobilnych. Pozwala on sprawdzić w czasie rzeczywistym natężenie ruchu w poszczególnych lokalizacjach oraz liczbę wolnych miejsc parkingowych, warunki pogodowe, a także zobaczyć, co dzieje się na danym skrzyżowaniu za pośrednictwem połączenia z kamerą.
Jego funkcjonalności skierowane są nie tylko do kierowców poruszających się na co dzień samochodami. Skorzystają też z niego pasażerowie komunikacji publicznej. Dostępna na portalu funkcja planowania podróży pozwala wybrać dowolny środek transportu.
ITS – jak korzystać
ITS na bieżąco analizuje pozyskane dane z katowickich ulic i dostosowuje parametry sygnałów zielonych oraz układów faz na skrzyżowaniach (chodzi o długość wyświetlania danego światła) do aktualnych warunków drogowych. Na efektywność jego działania ma również wpływ odpowiednie zachowanie uczestników ruchu.
- Na skrzyżowaniach kierowcy powinni podjeżdżać jak najbliżej linii warunkowego zatrzymania, by urządzenia zarejestrowały ich obecność. Nie należy także zachowywać zbyt dużych odstępów między pojazdami podczas przejazdu przez skrzyżowanie. Warto pamiętać, że sygnały zielone oraz układy faz na skrzyżowaniach są zmienne i zależne od natężenia ruchu, co oznacza że kierowcy nie powinni jeździć „na pamięć”, ale obserwować sygnalizatory świetlne. Z kolei pieszych prosimy o to, by pamiętali, że aby otrzymać sygnał zielony na przejściu należy wcześniej nacisnąć na przycisk zgłoszeniowy - tłumaczy Paweł Pluszke, p.o. kierownika Działu ITS w Miejskim Zarządzie Ulic i Mostów.
Już konieczne były modyfikacje
Wraz z uruchomieniem portalu mieszkańcy zostali poproszeni o zgłaszanie swoich uwag. Każda z takich informacji jest weryfikowana i jeśli jest zasadna, to operatorzy wprowadzają odpowiednie modyfikacje do działania systemu. W związku z takimi zgłoszeniami w niektórych lokalizacjach została zmieniona długość zielonego sygnału dla konkretnych kierunków. Jednak nie zawsze jest to błąd, gdy mamy wrażenie, że żaden samochód nie wjeżdża na skrzyżowanie z innej strony, a my mamy czerwone światło. Tak dzieje się, gdy ITS utrzymuje aktualną koordynację albo realizuje priorytet dla pojazdów poruszających się głównymi ciągami transportowymi. Wtedy na takich odcinkach czas sygnału zielonego jest celowo wydłużany.
Wszyscy uczestnicy ruchu drogowego ewentualne uwagi dotyczące działania ITS powinni kierować na adres its@its.katowice.eu lub mzum@mzum.katowice.pl. Zgłoszenia dotyczące pracy sygnalizacji świetlnej powinny zawierać przybliżony czas i miejsce wystąpienia zdarzenia. Pomoże to operatorom w analizie sytuacji drogowej.
Wdrażanie systemu ITS w Katowicach uzyskało dofinansowanie ze środków unijnych w wysokości ok. 67,2 mln zł. To aż 85% całkowitych kosztów projektu.
