W uroczystości weźmie udział rodzina powstańca reprezentowana przez Joannę Kusz-Drozdowską oraz Prezes IPN dr Karol Nawrocki, dyrektor Oddziału IPN w Katowicach dr Andrzej Sznajder, prezydent Mysłowic Dariusz Wójtowicz oraz reprezentanci lokalnej społeczności.
Sylwetka powstańca śląskiego
Plutonowy Wilhelm Marzec urodził się 27 stycznia 1900 r. w Szopienicach. Był członkiem Związku Sokołów Polskich w Państwie Niemieckim oraz Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Służył w Grupie Szopienice POW GŚ pod dowództwem Emila Kłoska, a następnie Karola Spili. Na terenie Szopienic walczył w czasie I i II powstania śląskiego. Zaangażowany w akcję plebiscytową ochraniał polskie pochody i wiece, łącznie z uroczystością obchodów Święta 3 Maja w 1920 r. w Opolu. W trakcie III powstania śląskiego brał udział w walkach z Niemcami, a w bitwie pod Gogolinem został poważnie ranny. Po 1921 r. należał do Związku Weteranów Powstań Śląskich oraz Związków Peowiaków. Po powstaniach zawodowo związany był z PKP. W latach 1941-1945 służył w partyzanckim oddziale Armii Krajowej. Za udział w powstaniach został uhonorowany Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I Klasy, Krzyżem Niepodległości oraz Śląskim Krzyżem Powstańczym. Zmarł w 1961 r. i został pochowany w Mysłowicach. W 2022 r. będzie to pierwsza uroczystość oznaczenia grobu powstańczego plakietą „Tobie Polsko”.
Akcja „Tobie Polsko”
Akcję oznaczania grobów znakiem pamięci, opracowanym przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach, rozpoczęto 5 lipca 2021 r. w dzień setnej rocznicy zakończenia III powstania śląskiego. Do 27 października 2021 r. podczas 24 uroczystości oznaczono 29 grobów w 22 miejscowościach województwa śląskiego i 1 na terenie województwa opolskiego. W roku 2022 Instytut planuje, aby na stulecie powrotu części Górnego Śląska do Macierzy w ręce rodzin powstańczych trafiło 100 znaków pamięci „Tobie Polsko”, które zostaną umieszczone na grobach ich bliskich. Znak pamięci „Tobie Polsko” ma formę proporczyka o rozmiarach ok. 20 x 8 cm wykonanego z porcelany nagrobnej. Umieszczono na nim inwokację „Tobie Polsko”, pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy „Grób Powstańca Śląskiego” i „Instytut Pamięci Narodowej”. Proporzec jest wzorowany na sztandarze powstańczym „Tobie Polsko”, który wykonano na początku 1920 r. w pracowni przy redakcji „Katolika” w Bytomiu i który obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Św. Anny. Muzeum posiada także fotografię z uroczystości upamiętniającej uchwalenie Konstytucji 3 Maja, która przedstawia pochód mieszkańców wsi Osiek (pow. strzelecki, woj. opolskie) z tymże sztandarem niesionym przez A. Szulca do Rozmierzy. Uroczyści te obchodzono na całym Górnym Śląsku w niedzielę 2 maja 1920 r. i były to pierwsze legalne obchody tej rocznicy na tym terenie. Dzięki postanowieniom artykułu 88 Traktatu Wersalskiego o przeprowadzeniu plebiscytu, dla zapewnienia jego bezstronności, w lutym 1920 r. obszar plebiscytowy wyłączono z państwa niemieckiego i poddano kontroli wojsk alianckich, a pełnię władzy przejęła na nim Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa Górnego Śląska z gen. Henri Le Rondem na czele. Umożliwiło to Polakom legalne demonstrowanie swoich dążeń i używanie symboli narodowych.
Ponadto zaplanowano 2 wydarzenia z udziałem Prezesa IPN dr. Karola Nawrockiego:
- 12.25 – 12.35 Mysłowice, Bytomska 24 (teren po dawnej kopalni „Mysłowice”) – Złożenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą wybuch I powstania śląskiego
- 12.40 – 13.00 Mysłowice, Park Promenada, ul. Powstańców 20 – Zapoznanie się z przygotowywanym upamiętnieniem ofiar w miejscu funkcjonowania tymczasowego hitlerowskiego aresztu policyjnego komunistycznego obozu pracy.
