Po raz pierwszy Katowice przekazało mieszkańcom „budki dla dziuplaków” wiosną 2021 roku, a zainteresowanie nimi było tak duże, że zapas szybko się wyczerpał.
Ornitolodzy od dawna zachęcają, by m.in za pomocą budek lęgowych pomagać ptakom gnieżdżącym się w dziuplach, czyli tzw. dziuplakom: sikorkom, mazurkom i innym. - Ubywa ich naturalnych siedlisk, w tym starszych drzew, z licznymi dziuplami. W ten sposób próbujemy im choć trochę zrekompensować straty spowodowane wycinkami - wyjaśnia Marcin Karetta z Górnośląskiego Koła Ornitologicznego. Deficyt miejsc do gniazdowania skutkuje tym, że ptaków jest coraz mniej, ubożeje też ich różnorodność, czyli skład gatunkowy.
Zasady akcji
- A przecież lubimy słuchać śpiewu ptaków. Ptaki są też bardzo pożyteczne z naszego, ludzkiego punktu widzenia, bo m.in. zjadają masę owadów, które są szkodnikami lub po prostu nas stresują, jak np. krwiopijne samice komarów - dodaje Karetta. Ornitolog przypomina, że Katowice są zaskakująco bogate w ptaki, które chętnie zasiedlają m.in. zapadliska pogórnicze, a także starsze drzewostany, w tym buczyny. Możemy się pochwalić m.in. lęgami bociana czarnego, żurawia, trzmielojada, a także niedawno odkrytego w murckowskich lasach puszczyka uralskiego.
Akcja „WieszaMy budki dla dziuplaków” jest częścią projektu KATOobywatel, który służy budowaniu społeczeństwa obywatelskiego. – W ramach projektu podjęliśmy dotąd wiele działań związanych z dbaniem o środowisko naturalne: od aplikacji wCOP drzewo, przez wspólne sianie łąk, sprzątanie terenów zielonych czy tworzenia sąsiedzkich ogrodów. Zimą rozdaliśmy karmniki dla ptaków do samodzielnego złożenia a wcześniej domki dla jeży. Każdej akcji towarzyszy edukacja - mówi Wioleta Niziołek- Żądło, koordynator projektów społecznych w Urzędzie Miasta w Katowicach.
– Naszą rolą jako samorządu jest m.in. inspirowanie do działania, dawanie przykładu. Zrównoważony rozwój miasta oznacza troskę o cały ekosystem i chcemy to robić wspólnie z mieszkańcami - mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic. - Bez wątpienia wartością dodaną tej akcji jest właśnie zaangażowanie w nią mieszkańców, a dodatkowo wsparcie podopiecznych Stowarzyszenia na Rzecz Niepełnosprawnych SPES – dodaje prezydent.
Inicjatywa zakupu budek lęgowych i przekazania ich w ręce mieszkańców narodziła się w Wydziale Promocji Urzędu Miasta Katowice. Budki stworzyły osoby z niepełnosprawnością intelektualną w ramach rehabilitacji w warsztacie terapii zajęciowej Stowarzyszenia na Rzecz Niepełnosprawnych SPES. Od jakiegoś czasu warsztaty specjalizują się w budkach dla ptaków.
- To jest dobrze rozumiana integracja, bo uczestnicy spotykają się z klientami, oferując im dobry produkt, nie raz w roku podczas kiermaszu, ale w ciągłej sprzedaży. Dodatkowo pomagamy chronić przyrodę, a chroniąc ptaki, chronimy też ludzi - mówi Monika Pinkowska, koordynator medialny Stowarzyszenia SPES. - Nasi stolarze uczą się potrzebnych umiejętności zawodowych, a część z nich jest już na poziomie instruktorskim. Zależało nam, żeby ta rehabilitacja była jak najbardziej zbliżona do pracy, dawała satysfakcję od chwili przywiezienia deski z tartaku do momentu sprzedaży. Powstają gotowe produkty ale też budki do samodzielnego montażu, np. z myślą o dzieciach - dodaje. Dochód ze sprzedaży jest przeznaczany w całości na rehabilitację osób z niepełnosprawnością intelektualną, uczestników Warsztatu Terapii Zajęciowej.
Po budki można się zgłaszać wysyłając maila na adres: katoobywatel@katowice.eu. W mailu należy wskazać planowaną lokalizację budki ale również krótkie uzasadnienie. Zgłoszenia będą przyjmowane do wyczerpania zapasów.
Jakie budki będą rozdawane?
Budka lęgowa typu A wg prof. J. Sokołowskiego jest najbardziej popularnym typem budki lęgowej i nadaje się dla małych ptaków. Jest zasiedlana przez wszystkie sikory, wróbla mazurka, kowalika, krętogłowa, muchołówkę żałobną i inne małe dziuplaki. Podwójne wyciągane drzwiczki zapewniają ochronę przed drapieżnikami oraz umożliwiają czyszczenie budki przed okresem lęgowym. Budka wyposażona jest też w drewniany wieszak do zawieszenia na drzewie. Jest naturalna, nieimpregnowana i nieheblowana, bezpieczna dla ptaków i środowiska naturalnego. Na froncie widnieje czarne logo miasta - serce, a z boku logo Stowarzyszenia SPES.
Jak i kiedy wieszamy budki?
Budki lęgowe typ A nadają się do rozwieszania w każdym drzewostanie, gdzie brakuje naturalnych dziupli. Wieszamy je najczęściej na wysokości do 4 m nad ziemią - sikorki chętnie zasiedlają te zawieszone od 1,5 m nad ziemią, natomiast wróble wolą te zawieszone wyżej. Otwór wlotowy powinien być skierowany na wschód lub południowy wschód. Okres, w jakim możemy zawiesić budki, zaczyna się już jesienią i kończy zimą (połowa marca). Jeśli są sprzyjające warunki do lęgu, tzn. łagodna zima, wówczas ptaki mogą zasiedlać gniazda już od 15 marca - dotyczy to ptaków zimujących. Ptaki przylatujące do nas na okres lęgowy, jak muchołówka, mogą zasiedlać budki do połowy kwietnia. Po sezonie lęgowym budki należy wyczyścić.
